Ο καθ. Νεκτάριος Ταβερναράκης, βραβευμένος διεθνώς για το σημαντικό του έργο στη μελέτη των μοριακών μηχανισμών που διέπουν τη λειτουργία και την παθοφυσιολογία του νευρικού συστήματος θα μας βοηθήσει στην κατανόηση των μηχανισμών νευροεκφυλισμού, της μνήμης και μάθησης, καθώς και της γήρανσης με την ομιλία του.
Ο γρίφος της γήρανσης και των νευροεκφυλιστικών ασθενειών:
Μύθοι, αλήθειες, και τι μας διδάσκει η σύγχρονη επιστημονική έρευνα
Η γήρανση και οι συνοδές της παθολογικές καταστάσεις όπως οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες, αποτελούν ένα από τους διαρκώς αυξανόμενους παράγοντες ανθρώπινης αναπηρίας στις σύγχρονες κοινωνίες.
Οι εκφυλιστικές ασθένειες του νευρικού συστήματος όπως οι ασθένειες Alzheimer’s, Batten, Huntington’s, Parkinson’s και πολλές άλλες, είναι από τις πιο δραματικές παθολογικές καταστάσεις στον άνθρωπο, οι οποίες έχουν συχνά μοιραία κατάληξη. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των νευροεκφυλιστικών ασθενειών είναι η προοδευτική αλλά και η μαζική απώλεια κυττάρων του νευρικού συστήματος τα οποία όπως είναι γνωστό, σε αντίθεση με άλλα είδη κυττάρων, είναι δύσκολο ως αδύνατο να αναπληρωθούν. Η εκτεταμένη αυτή απώλεια οδηγεί σε θεαματική μείωση των σωματικών και νοητικών λειτουργιών του ατόμου και τελικά στο θάνατο.
Παρόμοια φαινόμενα καταστροφής των νευρικών κυττάρων με ανάλογες οδυνηρές συνέπειες παρατηρούνται επίσης σε περιπτώσεις ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων, επιληψίας καθώς και κατάχρησης τοξικών η ναρκωτικών ουσιών. Παρόλο που η γήρανση είναι ένα από τα πιο θεμελιώδη βιολογικά φαινόμενα, το όποιο βιώνουν όλοι ανεξαιρέτως οι έμβιοι οργανισμοί, είναι ταυτόχρονα και ένα από τα λιγότερο κατανοητά.
Ποιοι βιολογικοί μηχανισμοί είναι υπεύθυνοι για τη γήρανση των κυττάρων και κατ’ επέκταση ολόκληρου του οργανισμού; Πως ελέγχονται; Στο πλαίσιο της ομιλίας θα αναλυθούν τα ευρήματα μελετών που στοχεύουν στην αποκάλυψη των μηχανισμών αυτών, κάτι που αναμένεται ότι θα διευκολύνει σημαντικά την ανάπτυξη αποτελεσματικών παρεμβάσεων με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις μεγάλες ηλικίες.
Ο Νεκτάριος Ταβερναράκης είναι Τακτικός Καθηγητής Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου Κρήτης. Είναι επίσης Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), και Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του ΙΤΕ, όπου ηγείται του Εργαστηρίου Νευρογενετικής και Γήρανσης. Είναι ο Ιδρυτής και πρώτος Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στη ΒιοΠληροφορική του Πανεπιστήμιου Κρήτης. Πρόσφατα εξελέγη Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Διάσκεψης για τη Μοριακή Βιολογία (EMBC).
Έχει διατελέσει Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (European Institute of Innovation and Technology, EIT), Αντιπρόεδρος του Επιστημονικού Συμβούλιου του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου Έρευνας (ERC), και Διευθυντής του ΙΜΒΒ. Είναι Μέλος του Αμερικανικού Οργανισμού για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO), της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Γερμανίας (Leopoldina), της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (EASA), της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (Academia Europaea), της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (EurASc) και της Ακαδημίας Αθηνών. Σπούδασε Βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, είναι διδάκτορας του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και εκπόνησε μεταδιδακτορικές σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη των μοριακών μηχανισμών που διέπουν τη λειτουργία και την παθοφυσιολογία του νευρικού συστήματος. Με τις επιστημονικές του μελέτες, έχει συμβάλει σημαντικά στην κατανόηση των μηχανισμών νευροεκφυλισμού, της μνήμης και μάθησης, καθώς και της γήρανσης.
Έχει επίσης συνεισφέρει στην ανάπτυξη καινοτόμων πειραματικών εργαλείων και μεθόδων για τη μελέτη του νευρικού συστήματος και της βιολογίας του κυττάρου. Έχει βραβευτεί με σημαντικές διεθνείς κι εθνικές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων δυο επιχορηγήσεις για Καταξιωμένους Ερευνητές (Advanced Investigator Grant), και χρηματοδότηση από το ειδικό πρόγραμμα για την Προώθηση της Καινοτομίας (Proof of Concept Grant) του ERC.
Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Νέου Ερευνητή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO), το Βραβείο Έρευνας Friedrich Wilhelm Bessel του ιδρύματος Alexander von Humboldt της Γερμανίας, και το Βραβείο Helmholtz International Fellow Award. Έχει επίσης τιμηθεί με το Ακαδημαϊκό Βραβείο Ιατρικής και Βιολογίας, και το Αριστείο για τις Ιατροβιολογικές Επιστήμες, του Ιδρύματος Μποδοσάκη.
Έχει επιπλέον βραβευτεί με το Ερευνητικό Βραβείο Galien Scientific Research Award, το Αρεταίειο Βραβείο Ιατροβιολογικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών, το Ακαδημαϊκό Βραβείο Ιατρικής και Βιολογίας του Ιδρύματος Μποδοσάκη στον τομέα των Βιοϊατρικών Επιστημών, το Αριστείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη για τις Ιατροβιολογικές Επιστήμες, το Επιστημονικό Βραβείο του Εμπειρίκειου Ιδρύματος, το Βραβείο Ερευνητικής Αριστείας του ΙΤΕ, καθώς και τη Μεταδιδακτορική Υποτροφία του διεθνούς οργανισμού Human Frontier Science Program Organization (HFSPO).
Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ)
Το ΙΤΕ εν συντομία
Το ΙΤΕ (www.forth.gr) αποτελεί το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο της Χώρας, με 10 ερευνητικά Ινστιτούτα και 3 Ειδικές Δομές που εδρεύουν και δραστηριοποιούνται σε 8 πόλεις της Ελλάδας.
Το Ίδρυμα επικεντρώνεται σε καινοτόμες διεπιστημονικές ερευνητικές κατευθύνσεις μεγάλου κοινωνικού και οικονομικού ενδιαφέροντος, με υψηλή προστιθέμενη αξία. Τα Ινστιτούτα του δραστηριοποιούνται σε τομείς που καλύπτουν το χώρο των Φυσικών Επιστήμων και των Επιστημών Μηχανικών, των Βιοϊατρικών Επιστημών, καθώς και των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών. Συνεργάζεται στενά με κορυφαίους Ακαδημαϊκούς και Ερευνητικούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό, δίνοντας έμφαση στην εκπαίδευση και κατάρτιση νέων επιστημόνων. Συνεισφέρει σημαντικά στην Περιφερειακή Ανάπτυξη στις περιοχές όπου δραστηριοποιείται και έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στον σχεδιασμό και την υλοποίηση στρατηγικών Έξυπνης Εξειδίκευσης στην Ελλάδα.